Clubkeuze

Stemmen met een reddingsvest 

Soms heeft de bij aanvang nobele taak een oordeel te vellen over het recente poëzieaanbod – zelfs als dat oordeel niets definitiefs is, maar simpelweg de feestelijke gelegenheid een bundel uit te kiezen die je vele lezers cadeau kunt doen – iets weg van houthakkerswerk: alsof er naast het oordeel ook bomen worden geveld, terwijl je toch het liefst in de veelsoortigheid van een botanische tuin rondwandelt, plaats neemt tegen verschillende stammen en luistert naar elke vorm van bladerruis. 

Zo kregen we Ongevraagd advies (dat zeer welkom was) van Ester Naomi Perquin: ‘Weg zijn doet pijn zoals er zijn pijn doet:/ ter hoogte van het lot, een zacht, traag/ volkomen onbetaalbaar zingen/ dat nooit stopt.’ 

Via Annemarie Estor kwamen we in aanraking met Nanopaarden megasteden, bevolkt door onder andere ‘jongens met springlevende genen’ en ‘een man met een donkere lap/ waaronder lichtgevoeligheid’ lag. Wie verlangt er niet naar ‘totale verdwijning,/ heet van de vijgentijd,/ high van olijven’? 

In De letterkast van het onvoltooide van Henk van der Waal wordt het bijna niet denkbare gezegd en het bijna niet zegbare gedacht: ‘je haalt je hand door al het bestaande/ dat niet bestaat’, ‘je betekenisveld heeft je vermorzeld’, ‘schakel de tijd uit en je gebeurt niet’. Deze gedichten fungeren op hun eigen verontrustende manier als ‘angstfilters en hoopmelders’, voor de ‘taaldieren’ die wij zijn. 

Het is jammer dat we u maar één bundel cadeau mogen doen – koop de bovenstaande bundels dus vooral zelf. Het is uiteindelijk de bundel geworden waarin meerdere gedichten staan die we jubelend zouden willen uitdelen op straat: Bewijs van bewaring van Iduna Paalman. Een bundel die grote onderwerpen aansnijdt, zonder gewichtig te doen. Een bundel waarin personages, die eerder door de geschiedenis tot stilte werden gemaand, nu weer het woord nemen. Hier is een dichter aan het werk die zich in historische bronnen verdiept en daar op een gracieuze manier mee omspringt: door citaten te integreren zonder ook maar ergens essayistisch of pamflettistisch te worden. Een ‘stem sterft/ zonder reddingsvest’, schrijft ze, maar precies dat reddingsvest heeft zij deze stemmen aangereikt. In het heden echoot dreigend heel wat verleden na. Lees maar, er staat meer dan er staat – en wie wat bewaart, die heeft bewijs. En wie (gelaagd, betwist, verdoezeld) bewijs heeft, hoort nooit of te nimmer in de vergetelheid thuis of in een huis van bewaring. 

Jonathan Griffioen en Vicky Francken